Inzetten op binding in online onderwijs

Net zoals bij een eerste les op de campus is het ook bij een eerste online les belangrijk om een algemene introductie te geven. Je maakt er dan een virtuele kick-off van om zo je studenten te verwelkomen. De doelstellingen van het opleidingsonderdeel komen hierbij aan bod, evenals de aanpak, de evaluatie en de praktische afspraken.

Daarnaast kan je een virtuele rondleiding door de digitale leeromgeving voorzien. Waar vinden de studenten bijvoorbeeld het materiaal dat zij moeten doornemen voor of na de les, waar zullen hun groepsopdrachten doorgaan, waar dienen zij taken en tussentijdse toetsen in … ?  

Je kan ook alvast de eerste vragen van de studenten beantwoorden. Als je deze kick-off opneemt en ter beschikking stelt, kunnen de studenten deze uitleg op een later moment nogmaals raadplegen en/of kan je hen hiernaar doorverwijzen.

Start je onmiddellijk met online lessen? Probeer zeker in een van de eerste lessen een kennismakingsactiviteit te integreren. In kleine tot middelgrote groepen kan je elke student een opdracht geven, bijvoorbeeld zichzelf voorstellen aan de hand van een filmpje of met behulp van een voorwerp dat ze in de buurt hebben liggen.

In grotere groepen kan je overwegen om de studenten bijvoorbeeld in breakout rooms samen te zetten en hen onder elkaar een aantal vooraf opgegeven vragen te laten beantwoorden. Je kan tussendoor langsgaan bij een aantal groepjes. Nadien kan je in de plenaire sessie bij enkele studenten peilen naar de antwoorden die zij in hun groepje hebben geformuleerd.

Je kan in zo’n kennismakingsactiviteit gerust al de koppeling maken naar de doelstellingen en de inhoud van je opleidingsonderdeel: wat verwachten de studenten bijvoorbeeld van de onderwerpen die aan bod zullen komen, wat nemen ze mee uit andere vakken en denken ze ook in dit vak te kunnen gebruiken, waarnaar zijn ze benieuwd …?

Groepsopdrachten zijn een nuttige manier om studenten samen te brengen. Tezelfdertijd kan je zo voor afwisseling zorgen en de studenten actief laten deelnemen. De breakout rooms, die beschikbaar zijn in Microsoft Teams, lenen zich hier uitstekend toe. Zo’n groepsopdracht hoeft zeker niet altijd heel uitgebreid of complex te zijn.

Je kan bijvoorbeeld af en toe geroezemoesgroepen inlassen tijdens je online les. Dit zijn korte overlegmomenten waarbij studenten in kleine groepjes in een breakout room een vraag beantwoorden, oefeningen oplossen, van gedachten wisselen over een stelling, een beknopte casus bespreken, ervaringen uitwisselen … Na vijf à tien minuten komt iedereen terug naar de plenaire sessie. Je duidt dan een aantal groepjes aan die hun antwoord toelichten. Bij een oefening of stelling kan je ook bijvoorbeeld Wooclap (de opvolger van Mentimeter), Microsoft Forms of Whiteboard.fi gebruiken om te peilen naar de antwoorden van alle studenten.

Denken-delen-uitwisselen is een andere laagdrempelige samenwerkingsvorm. Dan gaan de studenten eerst alleen, daarna in kleine groep en tot slot in de plenaire sessie een complex probleem, een uitdagende casus, een oefening … aanpakken en bespreken. Meer uitleg over deze aanpak is te vinden in de tip over de breakout rooms van Microsoft Teams.

Wanneer studenten vragen, bedenkingen, tussentijds werk … van andere studenten kunnen raadplegen, kan dit hen helpen. Zo wordt duidelijk welke vooruitgang anderen boeken en beseft men dat ook anderen tegen gelijkaardige problemen aanlopen.

Je kan bijvoorbeeld een forum, zoals een discussieruimte in Toledo of een kanaal in een team in Microsoft Teams, ter beschikking stellen om vragen op te verzamelen. De studenten kunnen elkaar helpen om deze vragen te beantwoorden. Zij waarderen het wel als ze weten dat je op geregelde tijdstippen een kijkje komt nemen op het forum. Dan kan je inspelen op vragen waar men niet uit geraakt of waar men op het verkeerde spoor zit.

Bij een grotere opdracht over een langere periode kan je de studenten tussentijdse versies van hun eindproduct laten delen. Je kan hierbij ook peer feedback overwegen, waarbij de studenten bijvoorbeeld in kleine groepjes suggesties geven op elkaars werk.

Tussentijd is de tijd waarin je elkaar doelloos kan ontmoeten en spontaan contact maakt. Denk bijvoorbeeld aan de gesprekken met collega’s bij de koffiemachine, voor de start van een vergadering of erna. Ook voor je studenten zijn zulke momenten voor, tijdens of na de les heel belangrijk. In een online omgeving valt deze tussentijd sneller weg. Toch kan je hier ook ruimte voor proberen maken:

• Je kan meegeven aan de studenten dat zij de online les gerust al vroeger mogen starten dan het eigenlijke beginuur en dus niet op jou hoeven te wachten.
• Je kan achteraf nog eventjes blijven hangen in de online les. Dit kan voor sommige studenten de drempel verlagen om je aan te spreken over een probleem dat zij ervaren of een vraag waarmee zij zitten.
• Je kan in het kader van een vak, project, opleiding … een vrije virtuele ruimte voorzien waar studenten kunnen samenkomen als zij dat willen. Wanneer je in Microsoft Teams met een OLA-team werkt, kan je voor dit informele contact bijvoorbeeld een apart kanaal aanmaken met een passende naam, zoals ‘Café’. Wist je trouwens dat tijdens de voorbije examenperiode de Odisee-bibliotheken van start gegaan zijn met de virtuele bibliotheek? Studenten die thuis studeerden en nood hadden aan een korte pauze of babbel met andere blokkende studenten, konden daar 24/7 via een Microsoft Teams-link terecht.